Kamis, 15 Juli 2010

Roro Pangkon: Bubak Kawak

Sabrank Suparno

Sak marine kemanten lanang budal nang omae kemanten wedhok, sak durunge kemanten karone di temokno, pepaes diperlokno, gae mbraeni kemanten lanang disek. Kemanten lanang seng wes yo ancene necis teko omah, perlu di braeni maneh, supoyo serasi karo braine kemanten wedhok. Sak jerone tamu kemanten iku biasane kemanten lanang lan kemanten wedhok di braeni macak rojo lan ratu. Iku minongko gambarno ketemu karone seng kate urip rumah tangga ,diumpamakno koyok senenge rojo nalikane ketemu jodoh lan bojone seng bakal siap ngancani urip salawase. Sak jerone orep iku bakal nemoni seneng lan susah. Nanging sak jerone kemanten ketemu iku gak digambarno susae urep, kejobo mek senenge thok.

Mulo, digawe gambarno kahanan seng koyok ngunuiku, seneng seng gak karu-karuan iku, dilambangno karo rojo lan ratu. Mestiae seng diarani kemanten iku mesti senenge. Sebab kemanten anyar iku gak minongko kemantene thok seng anyar, urip yo ngalami owah-owahe lakon seng anyar.

Sak jerone urip iki ono telu lakone urip seng diarani ngleboni ndunyo anyar. Tegese ngliwati babakan urip lan panguripan seng ancene bedo karo urip sak durunge. Telu lakon urip anyar iku: 1. Nalikane lahir. Lahir iku di arani manungso ngleboni urip anyar, mergo teko alam kandungan guo garbane ibune, ganti metu nang alam padhang, alam wadak, alam kasunyatan. 2. Naliko wong iku dadi kemanten, dadi kemanten yo kenek diarani mlebu nang urip seng anyar. Lek sak durunge dadi kemanten, urip dilakoni ijen , tapi lek mari rabi utowo dadi kemanten, urip dilakoni wong loro. Nanging seng diarani kemanten mlebu uripe anyar iku, kudu wong seng gorong tau dadi kemanten babar pisan, ateges jek kaet rabi. Rabi seng kawitan iku, ibarate, ketemune joko loroh, kepethuk perawan kathuk-en. Ateges sak marine dadi kemanten wong loro iku podo karepe, yoiku gak metu-metu teko njero kamar. 3. Naliko wong iku mati. Wong mati yo diarani mlebu panguripan anyar, gantine urip seng nduk alam padang, ngaleh nang alam barzah.

Roropangkon iku, crito, seng ngoncek’i artine wong urip nduk alam ndunyo iki ket durung dadi jabang bayi sampek tumekane pati. Crito iku sanepan-sanepan seng digambarno karo barang grabahan, utowo barang liyane seng onok gandengcelenge karo alate urip sak bendino. Crito Roropangkon iku, kusus di udal lek pas acara temu manten. Emboh crito iku mek di woco thok, utowo digawe lakone ludruk lan wayangan. Seng diarani bubak kawak iku yo katot nduk njerone crito ngudal Roropangkon iku. Bubak kawak iku iso di ongkar ceritane masio pas duduk acara Roropangkon. Misale pas ngujubno kenduren kajatan. Lha bedone karo Roropangkon, bubak kawak iku gak nyritakno masalah ketemune kemanten.

Sak marine kemanten di temokno, penganten di lungguhno kuwade, semunu ugo, poro pengiring podho lungguh kursi dewe-dewe. Tapi pengiring kemanten lanang seng gendong jago-jagoan, jek klewar-kliwer goleki wong seng bakal nrimo jago-jagoan iku. Wong seng nrimo jagoan iku kudu wakile teko keluargo kemanten wedhok.

Sak durunge adol tinuku, takon pitakonan antarane seng gendong petek jago karo seng bakal nrimo pitik jago. Ono suworo gak ono rupo teko awing-awang.

“Assalamu’alaikum,.. Tejo-tejo sulaksono-tejone wong anyar katon- Ilang tejane cumlorot sak sodo lanang-jumbleger kari manungsane”. Manungso anyar katon, yoiku tekone kemanten lanang, seng digambarno pitik jago digendong. Wong seng nggendong pitek iku terus ditakoni karo wong seng bakal nrimo petek.

A : Gak ono udan, gak ono angin, yo gak ono lamate wisik, kok kadungaren janur gunung gebyake segoro kidul. Gak layak kaet isuk kok ono prenjak ganter burine omah. Tibak’e ono dayoh seng gowo petek jago. Nuwun sewu pawongan, aku melok takon, sopo jenengmu? Soko endi sangkan paran dumadimu? Ono parigawe opo koen kliwar-kliwer nduk pakarangan kaki danyang-nyai danyang kene?

B : Oh, enggeh, dipun tepangaken namikulo “Slamet”, yugane Pak Cukup lan Mbok Turah. Tegese, kulo niki tiyang seng kepingin Slamet ndunyo akhirat, ibarate sak tibo-tiboe jek nemu blahi slamet. Kulo niki tiyang seng cukup. Cukup seng di sandang lan dipangan sampek torah-turah. Kulo satrio saking tlatah suroloyo adi linuweh. Tegese : suro = wani, loyo = pati, adi = mergo becik, linuweh samu barangkalire. Kulo teko wonten mriki, enten perlu madosi griyane mbok Rondo seng gadah pitek putrid, aran Sekarjoyomulyo. Seng gorong rontok sari patine.

A : Oo….lanek ngoten mapan keleresan, nggeh mriki griyane.

B : Balek kulo takon ten sampean, aran sampean niku sinten lan saking pundi papan panggonan sampean?

A : Kulo niki seng jenenge Darmo Julek. Saking tlatah Karang Kadempel. Darmo tegese temen, julek : duto utowo utusan. Kulo niki kongkonan saking Karang Kadempel, utowo unek-uneke ati, minongko wakile pikiran lan roso sak jerone awak sak kujur. Balik kulo takon! adoh saking Suroloyo Adi Linuweh dateng Karang Kadempel mriki, nopo sampean wau mboten kendel?

B : Kulo kendel ten Kuto Mesir, nggeh griyo niki seng kulo ser.

A : Saking Suroloyo Adi Linuweh dumugi wonten mriki wau, sampean liwat pundhi dek?

B : Kulo liwat lurung tengah. Kiwo tengen Karang Kitri, tumpakane jaran napas. Lurung tengah jlentrane: akal, seng mesti bender kerjoe, akal yoiku megap-megape swasono, antarane pikiran tengen lan utek kiwo. Akal iku gak wujud rupo, nanging wujud bender seng nyoto. Lha akal iku mlebu nang sirah panggonanae pikiran. Mestiae sak durunge mlebu sirah ngliwati selo-selane, gang-gangane rambut seng di umpamakno tanduran Karang Kitri. Lah tumpaan jaran napas jlentere liwat irung, utowo ambek’an. Olehe aku iso mikir tur nemokno bendere akal iku mergo aku jek nduwe ambek’an utowo jek orep.

A : Lha seng sampean gowo iku opo?
(pethek jago iku dumadaan kruruk karo nggebyak-nggebyakno suwiwine. Bak….bak…..bak………..kukukluuruuuuukk.

B : Seng kulo gowo niki pitek jago, seng arane Sawung Seto Wono. Sawung = jago, seto = putih, wono = alas, artine petek jago seng blakrak’an sobo panggonan seng becik.

A : Lah condrone pitek jago sampean niku nopo mawon?

B : Pancene petek jago kulo niki mboten baen-baen. Duduk sembarang umume jago.
Ndase jago niki jenenge : cepuk emas tunggul nogo
Cucuk’ e : aran wesi pulau stani
Mripate : merah delimo,
Kupinge : suling bermolo
Jenggere : emas berlian,
Jembele : sumberkomojoyo
Telek’ e : wadah roso,
Rawise : cindeh amoh
Guwayane : nejo warno,
Ulese : monco warno, tegese, pirang-pirang wernane, ono seng putih, abang, kuning, lan ireng. Jlentere,

Putih : Wetan panggonane, warnone putih, kembangane kenongo, manuk’ane kuntul, gununge kapur, segarane santen, kutone sloko, seng ngenggoni Betoro Guru, manjeng nduk ati suci.

Abang : Kidul panggonane, wernane abang, kembangane waribang, manukane ulung, gununge geni, segarane segoro gete, kutone tembogo seng ngenggoni Betoro Brahmo, manjinge nduk Durgomongso.

Kuning : Kulon panggonane, kembangane kenikir, manukane kepodang, gununge welirang, segarane segoro madu, kutone kuningan, seng ngenggoni Baroto Komojoyo, manjinge nduk kebraen.

Ireng : Elor panggonane, kembange mentheleng, manuk’ane gagak, gununge areng, segarane nilo, kutone wesi, seng ngenggoni Batoro Wisnu manjeng nduk jaman pelanggengan.

Niku wau tegese ules moncowarno, lha petek jago kulo niki nggeh
Suwiwine : Belah jagat,
Sikile : Songgo bumi
Jalune : Sipat jentek gumolo netro,
Cakare : Sapu jagat
Buntute : Tebu sak uyun sineret, koyok tebu diapet kluwung
Kukune : Lempuyang aking
Pakane : Sego putih, iwak ati, jangan kluweh. Tegese ati suci, supoyo luweh sandang pangane
Ombenane: Banyu kawah Condrodimuko, jenenge banyu Durgo pangongso-ongso, seng ngombeni dulur papat limo panjer. Papat tegese kiblat , etan, kidul, elor, lan kulon. Panjer tegese ati madep nang gusti Alloh kang ario jagat.
Pangkringane : Kajeng krudo mandero
Peturone : Dalem adi gondo, bantal piwulang, kemul pitutur
Kurungane : Lahir lan bathin
Mudune : Nduk jengkar guling, kursi gading, artine sak jerone gerden, dodo siji tinawonan,
Turune : nduk jero bakupon seng isi putri kewudanan, sang putro nibo pangkon.
Kluruk’e : Wayah jam 8 isuk, metu nduk pengayomane Sidodadi, ngadep nang bapak Naib, di apit poro priyayi, laras karo agomone.
Isi wetenge : Ono telung macem, yoiku beras, endog, lan emas
Beras : iber-iber ojo nganti was-was
Endog : supoyo ero purwo dadare
Emas : supoyo ero purwo lelere
Telene : Isi rojo brono, yoiku emas, peces, tigan lantahan, mbah blowo, isi tumbar lan mrico, tegese: kemantene gak bakal diumbar, tapi diloloh.

A : Ooo…ngoten ta condrone jago sampean seng jenenge Sawong Seto Wono iku, lanek ngoten kulo jaluk’e petek sampean.
(Darmo julek ngrudo pekso pitek jago seng digowo Pak Slamet. Semunu ugo Pak Slamet gak ngolehi. Akibate wong loro iku tanding adu kesakten. Ibarate ngamok dikembari, jaluk disembadani, suwene-suwe Pak Slamet ngalah)

B : Nggehpun, petek jago niki kulo paringaken sampean. Tapi enten syarate, kudu ditebus nganggo duwek seng jumlahe Sathak Sejampel Suku Slawe.

A : Nopo jabarane Sathak Sejampel Suku Slawe niku?

B : Jumlah niku lek kulo jupuk 12, manggone nduk tahun, mergo setahun 12 wulan
Nek kulo jupuk 30, mangone nduk ulan
Nek kulo jupuk 7, mangone nduk dino
Nek kulo jupuk 3, mangone nduk kemanten, yoiku 1. kemanten lanang, 2. kemanten wedok, 3. waline

A : Sampean teko Suroloyo Adi Linuweh diterno sopo? Kok pateng gembruduk?

B : Seng gembruduk wonten mburi kulo niku pangiring saking suroloyo adi linuweh

A : Mbeto nopo mawon?

B : Mbeto tumbak, kanggo babat dalan, ugo nggowo barang akeh, seng arane misro misri. Misro tegese barang seng digowo bali moleh. Misri tegese barang seng jange ditinggal. Koyoto : dom, bolah, jambe, suruh, sekar bao
Dom : supoyo landepo pikirane
Bolah : supoyo netepi ular-ular kuno
Jambe suruh sekar bao : supoyo weroh sekar banjare nini kemanten lan kaki kemanten
Sak liyane nggowo tumbak yo gowo Jodang seng digawe teko kayu Joli Jempono :
Tegese walak-wali kaki nini kemanten karone

A : Isi nopo mawon niku?

B : Sepisan isi gedang : gegeto cek ndang padang, ngajenono awake
Isi kupat karo lepet : ngluwari nadzar, udarono sengkalane, netepi agomone, cidek rejekine, adoh blaine
Isi kendi : miningko wong tuwo : nang endiae kacandak, kecangkeng, tur seng nyekseni lan seng mundhi-mundhi.
Isi enten klopo gandet : ojo ngapek opo-opone wong tuwo
Wet : kudu diopeni, diawet-awet
Bokor kuningan : ojo sampek nglokor, kudu diuning-uning
Pereng : minongko lantaran,
Cengker : nyancang pikir, utowo kencenge pikir
Angguh lepek : ojo sampek klepek’an
Umpul-umpul : ngumpulno sanak keluargane, ngumpulno badane
Gawang ongkek : disawang, ojo diongkek
Sewur : nyuwurno lek bakale nduwe gawe
Irus : nerusno karep, nerusno lakone urip
Kekep : rumongso lek nduwe sikep
Ilir/tepas : disilir utowo ditepas
Kemaron : karon-karonan pokok beres
Kendel isi klopo : lek wes jendel wetenge, iku mari lapo-lapo
Cowek : asale konco terus dipek dewek
Dandang : ndang-ndang dadio ojo sampek batal
Kukusan : iso-o ngukus derajate, enak ojo lali wong tuwo, ono paribasane gak iso ngukus lek gak ono genine

Sak marine kemanten diapet kembang mayang, kembange jagung, silir-silire angin utowo telese banyu mbun seng terno langit sakben isuk, ngrontokno putik bibit nang benang sari. Sak marine iku
Paribasane: srikiti di saut walang-damare mati suwale ilang. Wedang kopi gulo remuk-an. Damare mati- amuk-amuk’an.

Tidak ada komentar:

A Rodhi Murtadho A. Anzib A. Azis Masyhuri A. Mustofa Bisri A. Qorib Hidayatullah A. Riyadi Amar A. Yusrianto Elga A.H. J Khuzaini A.J. Susmana A.S Laksana Abd. Basid Abdul Azis Sukarno Abdul Hadi W.M. Abdul Kirno Tanda Abdul Wachid B.S Abdurrahman Wachid Abdurrahman Wahid Abimardha Kurniawan Abu Salman Acep Iwan Saidi Acep Zamzam Noor Achmad Sunjayadi Adek Alwi Adi Faridh Adian Husaini Adreas Anggit W. Adrizas Afrizal Malna Agama Para Bajingan Agni Rahadyanti Aguk Irawan M.N. Agus Aris Munandar Agus B. Harianto Agus Bing Agus Buchori Agus R. Sarjono Agus Sulton Agus Sunyoto AH J Khuzaini Ahda Imran Ahid Hidayat Ahmad Fanani Mosah Ahmad Fatoni Ahmad Hartanto Ahmad Kekal Hamdani Ahmad Muhli Junaidi Ahmad Naufel Ahmad Suhendra Ahmad Yulden Erwin Ahmad Zaini Ahmadun Yosi Herfanda Ahsanu Nadia Aini Aviena Violeta Airlangga Pribadi Ajip Rosidi Akbar Ananda Speedgo Akhmad Sekhu Akhmad Sofyan Hadi Akhmad Taufiq Akhudiat Akmal Nasery Basral Alam Terkembang Alang Khoiruddin Aldila Avrikartika Alfred Tuname Ali Audah Ali Soekardi Amien Wangsitalaja Andhi Setyo Wibowo Andi Andrianto Andong Buku #3 Andry Deblenk Angela Anggota FSL Anggraini Lubis Anindita S Thayf Anis Ceha Anjrah Lelono Broto Anton Bae Anton Kurnia Anton Kurniawan Anton Septian Anwar Nuris Any Rufaidah APSAS (Apresiasi Sastra) Arafat Nur Ari Saputra Ariany Isnamurti Arie Yani Arief Junianto Arifin Hakim Arim Kamandaka Arina Habaidillah Armada Riyanto CM Arman A.Z. Arswendo Atmowiloto Arti Bumi Intaran Arwan Arysio Santos AS Sumbawi Asarpin Asep Sambodja Atafras Atmakusumah Awalludin GD Mualif Aziz Abdul Gofar Babad Nuca Nepa Babe Derwan Badrut Tamam Bagus Takwin Bahrul Ulum A. Malik Balada Bale Aksara Bambang Kempling Bambang Kuncoro Bambang Satriya Bambang Sugiharto Bandung Mawardi Banyuwangi Bengawan Solo di Karanggeneng Beni Setia Benny Benke Bentara Budaya Yogyakarta Berita Berita Duka Berita Koran Berthold Damshauser Binhad Nurrohmat Biografi Blambangan kuno Bonari Nabonenar Brunel University London Budaya Budi Darma Budi P Hatees Budiawan Dwi Santoso Bujang Tan Domang Bung Tomo Capres dan Cawapres 2019 Catatan Cerbung Cerkak Cerpen Chairil Anwar Chamim Kohari Chavchay Syaifullah CNN Indonesia D. Dudu AR D. Zawawi Imron Dahlan Kong Damanhuri Damhuri Muhammad Dami N. Toda Damiri Mahmud Daniel Paranamesa Danilo Kis Danuji Ahmad Darju Prasetya Darmanto Jatman David ZA Dea Anugrah Dedi Pramono Deni Jazuli Denny Mizhar Desiana Medya A.L Dewan Kesenian Lamongan (DKL) Dian Diana A.V. Sasa Didin Tulus Dinas Perpustakaan Daerah Lamongan Diskusi buku Djibril Muhammad Djoko Pitono Djoko Saryono Djulianto Susantio Dody Yan Masfa Dom Dinis Donny Syofyan Dorothea Rosa Herliany Dwi Arjanto Dwi Cipta Dwi Fitria Dwi Kartika Rahayu Dwi Pranoto Dwi S. Wibowo Dwidjo U. Maksum Edeng Syamsul Ma’arif Edi Purwanto Edith Koesoemawiria EH Ismail Eidi Krina Jason Sembiring Eka Budianta Eka Fendri Putra Eka Kurniawan Eko Endarmoko Eko Nuryono Elin Yunita Kristanti Ellyn Novellin Elnisya Mahendra Em Syuhada’ Emha Ainun Nadjib Eny Rose Eriyanti Esai Evan Ys Evieta Fadjar F Rahardi Fahrudin Nasrulloh Faisal Kamandobat Fakhrudin Aris Fanani Rahman Fariz al-Nizar Faruk Fatah Anshori Fatah Yasin Noor Fauzan Al-Anzhari Fazabinal Alim Felix K Nesi Ferdiansyah Thajib Festival Sastra Gresik Festival Teater Religi Forum Santri Nasional Forum Sastra Lamongan Furqon Lapoa Galuh Tulus Utama Ganug Nugroho Adi Gde Artawan Gede Mugi Raharja Gerakan Surah Buku (GSB) Gerson Poyk Gito Waluyo Goenawan Mohamad Gola Gong Grathia Pitaloka Gugun El-Guyanie Gunoto Saparie Gus Ahmad Syauqi Ma'ruf Amin Gus Dur H.B. Jassin Haaretz Hadi Napster Halim HD Hamberan Syahbana Hamdy Salad Hamzah Fansuri Haris del Hakim Haris Saputra Harri Ash Shiddiqie Harry Susilo Hartono Harimurti Hasan Junus Hasnan Bachtiar Hawe Setiawan Henri Nurcahyo Hepi Andi Bastoni Heri CS Heri Latief Heri Listianto Heri Santoso Hermien Y. Kleden Hernadi Tanzil Herry Lamongan Heru CN Heru Joni Putra Hikmat Gumelar Hilmi Abedillah Hudan Hidayat I Made Prabaswara I Nyoman Darma Putra I Nyoman Suaka Ibnu Rusydi Ibnu Wahyudi IGK Tribana Ignas Kleden Ignatius Yunanto Imam Muhayat Imam Nawawi Imamuddin SA Iman Budhi Santosa Indra J. Piliang Indra Tjahjadi Indra Tranggono IPNU Kabupaten Lamongan 1955 Isbedy Stiawan Z.S. Iskandar Noe Iwan Kurniawan Iwank Jadid Al Farisy Jafar Fakhrurozi Jalan Raya Simo Sungelebak Jamal D Rahman Jamaluddin Mohammad Jamrin Abubakar Jauhari Zailani Javed Paul Syatha Jean Couteau Jiero Cafe Jihan Fauziah JJ. Kusni Jo Batara Surya Joao Ruiz De Castelo Branco Johan Khoirul Zaman John Halmahera John Sinartha Wolo Joko Budhiarto Joko Pinurbo Joko Sandur Joko Widodo Jual Buku Jual Buku Paket Hemat Jurnalisme Sastrawi Jusuf AN K.H. Anwar Manshur K.H. Ma'ruf Amin Karanggeneng Kasnadi Katrin Bandel Kemah Budaya Panturan (KBP) Khoshshol Fairuz Ki Ompong Sudarsono Kingkin Puput Kinanti Kirana Kejora Komplek Gor Kamantren Paciran Lamongan Komunitas Deo Gratias Komunitas Penulis Katolik Deo Gratias Komunitas Perupa Lamongan Komunitas Sastra Ilalang Indonesia (KSII) KOSTELA Kritik Sastra Kukuh S Wibowo Kukuh Yudha Karnanta Kurnia EF L. Ridwan Muljosudarmo Laksmi Sitoresmi Lamongan Lamongan 1916 Larung Sastra Lathifa Akmaliyah Leila S. Chudori Leo Tolstoy Lina Kelana Linda Christanty Liza Wahyuninto Loe Lan Ing Lukisan Rengga AP Lukman Santoso Az Lutfi Rakhmawati Lynglieastrid Isabellita Lysander Kemp M Anta Kusuma M. Aan Mansyur M. Harir Muzakki M. Latief M. Lubabun Ni’am Asshibbamal S. M. Lukluk Atsmara Anjaina M. Lutfi M. Raudah Jambak M. Yoesoef M.D. Atmaja Mahamuda Mahendra Cipta Mahmud Jauhari Ali Majelis Sastra Asia Tenggara Makalah Tinjauan Ilmiah Mala M.S Malam Apresiasi Seni Tanahmerah Ponorogo Maman S. Mahayana Manneke Budiman Mardi Luhung Margita Widiyatmaka Marhalim Zaini Mario F. Lawi Marsi Ragaleka Martin Aleida Martin Lings Masdharmadji Mashuri Mathori A Elwa Matroni Muserang Membongkar Mitos Kesusastraan Indonesia MG. Sungatno Mh Zaelani Tammaka Misbahus Surur Mochtar Lubis Mohammad Eri Irawan Muafiqul Khalid MD Mudjia Rahardjo Muh Syaifullah Muhajir Arifin Muhamad Rifai Muhammad Al-Fayyadl Muhammad Alimudin Muhammad Aris Muhammad Muhibbuddin Muhammad Rain Muhammad Taufiqurrohman Muhammad Wava Al-Hasani Muhammad Yamin Muhammad Yasir Muhammad Zuriat Fadil Muhammadun A.S Mujtahid Mujtahidin Billah Mulyadi SA Mulyosari Banyuurip Ujungpangkah Gresik Musfi Efrizal Muslim Kasim Musyafak Nadhi Kiara Zifen Nafi’ah Al-Ma’rab Nailunni’am Naqib Najah Naskah Teater Nasrullah Thaleb Nawa Tunggal Nevatuhella Nezar Patria Nina Mussolini-Hansson Nirwan Ahmad Arsuka Nirwan Dewanto Nitis Sahpeni Nizar Qabbani Noor H. Dee Noval Jubbek Novel Nunung Nurdiah Nurel Javissyarqi Nurjanah Nurul Anam Nurul Hadi Koclok Nurul Komariyah Nuryana Asmaudi Obrolan Octavio Paz Olivia Kristina Sinaga Orasi Budaya Akhir Tahun 2018 Pablo Neruda Pagelaran Musim Tandur Pawang Surya Kencana PC. Lesbumi NU Babat PDS H.B. Jassin PDS HB Jassin Pesantren Tebuireng Petrus Nandi Philipus Parera Pipiet Senja Plato Pramoedya Ananta Toer Pratono Pringadi AS Priyatna Abdurrasyid Prof Dr Faisal Ismail MA Prosa Puisi Puji Santosa Pusat Dokumentasi Sastra H.B. Jassin Pustaka Ilalang PUstaka puJAngga Putu Fajar Arcana Putu Wijaya R Toto Sugiharto Radhar Panca Dahana Rahmat Sularso Nh Raihul Fadjri Raja Ali Haji Rakai Lukman Rakhmat Giryadi Ramadhan Batubara Ranang Aji SP Ratnaning Asih Ratno Fadillah Raudal Tanjung Banua Raudlotul Immaroh Redland Movie Reiny Dwinanda Rengga AP Resensi Reuni Mts Putra-Putri Simo Sungelebak 1991-1992 Rheza Ardiansyah Riadi Ngasiran Ribut Wijoto Ridwan Munawwar Galuh Riki Dhamparan Putra Riki Utomi Rinto Andriono Riris K. Toha-Sarumpaet Risang Anom Pujayanto Riyadhus Shalihin Riyon Fidwar Robin Al Kautsar Rodli TL Rojiful Mamduh Romi Zarman Rosihan Anwar Roso Titi Sarkoro Rudy Polycarpus Rumah Budaya Pantura (RBP) Rx King Motor S Yoga S. Jai S.W. Teofani Sabine Mueller Sabrank Suparno Sahaya Santayana Saifur Rohman Sainul Hermawan Sajak Salamet Wahedi Samin Samsudin Adlawi Sanggar Pasir Sanggar Rumah Ilalang Sapardi Djoko Damono Saparinah Sadli Sartika Dian Nuraini Sarworo Sp Satmoko Budi Santoso Satriani Satriwan Satyagraha Hoerip Saut Situmorang Sayyid Fahmi Alathas Sejarah SelaSastra #24 di Boenga Ketjil Jombang SelaSastra Boenga Ketjil Seno Gumira Ajidarma Seno Joko Suyono Septi Sutrisna Sergi Sutanto Setia Naka Andrian Shinta Maharani Shiny.ane el’poesya Sigit Susanto Sihar Ramses Simatupang Sita Planasari A Siti Khoeriyah Siti Muyassarotul Hafidzoh Siti Sa’adah Sitor Situmorang Siwi Dwi Saputro Siwi Tri Puji B Sjifa Amori Sofian Dwi Sofyan RH. Zaid Solihin Solo Exhibition Rengga AP Soni Farid Maulana Sony Prasetyotomo Sri Wintala Achmad Sri Wulan Rujiati Mulyadi St Sularto Stefanus P. Elu Suci Ayu Latifah Sudartomo Macaryus Sugiarta Sriwibawa Sugiarto Sujatmiko Sunaryono Basuki Ks Sungatno Sunlie Thomas Alexander Sunu Wasono Suripto SH Surya Lesmana Suryadi Suryanto Sastroatmodjo Susianna Sutamat Arybowo Sutardji Calzoum Bachri Sutejo Syamsudin Walad Syi'ir Sylvianita Widyawati Syu'bah Asa TanahmeraH ArtSpace Tarmuzie Taufiq Ismail Taufiq Wr. Hidayat Teguh Setiawan Teguh Winarsho AS Temu Penyair Timur Jawa Tengsoe Tjahjono Th Sumartana Thales Theo Uheng Koban Uer Timur Budi Raja Titik Alva-Alvi Choiriyah Tjahjono EP Tjahjono Widarmanto To Take Delight Toko Buku Murah PUstaka puJAngga Lamongan Tomas Transtroemer Tosa Poetra Toto Gutomo TS Pinang Tu-ngang Iskandar Udo Z. Karzi Ulil Abshar-Abdalla Umar Fauzi Ballah Umar Kayam Umbu Landu Paranggi Universitas Indonesia Universitas Jember Usman Arrumy Uwell's King Shop Uwell's Setiawan Viddy AD Daery Virdika Rizky Utama W. Haryanto W.S. Rendra Wahyu Awaludin Warih Wisatsana Waskiti G Sasongko Wawan Eko Yulianto Wawancara Wemmy Alfadhli Wicaksono Widya Oktaviani Wina Bojonegoro Wingko Legendaris dari Babat-Lamongan Wisnu T Hanggoro Wowok Hesti Prabowo Y Alprianti Y. Wibowo Yani Arifin Sholikin Yanto Musthofa Yasraf Amir Piliang Yayat R. Cipasang Yohanes Padmo Adi Nugroho Yohanes Sehandi Yok’s Slice Priyo Yoks Kalachakra Yona Primadesi Yoram Kaniuk Yunit Permadi Yusi A. Pareanom Yusri Fajar Yuval Noah Harari Yuyun Ifa Naliah Zaim Rofiqi Zainal Arifin Thoha Zaki Zubaidi Zawawi Se Zehan Zareez Zen Rachmat Sugito